Badanie USG – charakterystyka, przygotowanie i przebieg badania
CHARAKTERYSTYKA BADANIA
Badanie ultrasonograficzne (USG) jest techniką obrazową wykorzystującą ultradźwięki do oceny stanu narządów, naczyń, stawów różnych okolic ciała. Jest to badanie bezinwazyjne i bezbolesne, pozwalające na szybkie wykrycie niepokojących zmian w organizmie człowieka. Do badania wykorzystywane są niesłyszalne fale dźwiękowe wysokiej częstotliwości, które wnikają do wnętrza ciała i rozprzestrzeniają się po nim. Odbite lub pochłonięte są rejestrowane przez głowice aparatu ukazując lokalizację, kształty, rozmiary i strukturę wewnętrzną narządów. Badanie USG jest wykonywane w czasie rzeczywistym, co pozwalana już w jego trakcie, na wykrycie nawet drobnych nieprawidłowości i zmian w budowie badanego narządu.
W porównaniu z innymi badaniami obrazowymi takimi jak RTG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny jest to badanie najbezpieczniejsze zarówno dla pacjenta jak i wykonującego je specjalisty. Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do badania jest obecność otwartych ran części miękkich, uszkodzeń kości, otwartych infekcji oraz oparzeń w polu badania. Konieczność wykonania USG należy także rozważyć w przypadku świeżo zamkniętych złamań, ponieważ narażenie chorego na niepotrzebny ból może nie być warte wartości diagnostycznej badania.
Najczęściej wykonywanymi badaniami jest:
- USG jamy brzusznej
- USG tarczycy, ślinianek i szyi
- USG piersi
- USG nerek
- USG jąder, moszny
- USG węzłów chłonnych
- USG serca
- USG ciąży
- USG przezciemiączkowe mózgowia
- USG stawów biodrowych i struktur narządów ruchu
- USG Dopplerowskie
PRZYGOTOWANIE DO BADANIA
Na badanie należy zgłosić się z dowodem osobistym, skierowaniem (jeśli jest wymagane) oraz przynieść wyniki poprzednich badań USG danej okolicy a także wyniki innych badań jeżeli mają związek z aktualnym problemem.
Osoby niepełnoletnie zgłaszają się na badanie z rodzicem lub opiekunem prawnym.
- USG jamy brzusznej
W przypadku tego badania przygotowanie pacjenta jest bardzo istotne, gdyż w przeciwnym razie z powodu dużych ilości gazów jelitowych przesłaniających widoczność narządów wewnętrznych, jego wynik może być mało czytelny.
Badanie należy wykonywać na czczo i z pełnym pęcherzem.
- na 2 dni przed badaniem należy stosować odpowiednią dietę lekkostrawną – bez smażonych potraw, wzdymających pokarmów ( np. warzyw kapustnych, grochu, fasoli, jabłek, winogron i innych owoców pestkowych) i napojów gazowanych.
- w ciągu 2 dni poprzedzających badanie należy przyjmować środki odgazowujące takie jak Simetigast Forte, Espumisan lub Esputicon dostępne w aptece bez recepty.
- co najmniej 6 godzin przed badaniem nie można nic jeść, nie należy żuć gumy, palić papierosów i pić kawy
- w przypadku przyjmowania leków należy przyjąć je zgodnie z zaleceniem lekarza, popijając niegazowaną wodą, nie później jednak, niż 1 godzinę przed badaniem.
- na godzinę przed badaniem wypić pół litra niegazowanej wody
W przypadku badań wykonywanych u dzieci i niemowląt należy przestrzegać następujących zasad:
Noworodki, niemowlęta, dzieci do 2-go roku życia
- Nie wymagają szczególnego przygotowania, nie ma konieczności stosowania diety przed badaniem. Wskazane jest nakarmienie dziecka zgodnie z jego rytmem posiłków, jeśli to możliwe 1-2 godziny przed badaniem.
- Badanie w kierunku pylorostenozy: przed badaniem wskazana jest 1,5 – 2 godzinna przerwa w przyjmowaniu posiłków. Należy zabrać ze sobą picie (herbata, woda, ewentualnie mleko) do napojenia dziecka celem poprawy widoczności.
- Można zabrać ze sobą smoczek (jeśli dziecko korzysta ze smoczka), podkład, kocyk, ulubioną zabawkę
Dzieci w wieku przedszkolnym
- W przeddzień i w dniu badania nie podajemy dziecku surowych owoców, warzyw, napojów gazowanych, pokarmów wzdymających, stosujemy dietę lekką.
- Dziecko nie powinno przyjmować pokarmów ok. 4 godziny przed badaniem
- Ok. 2 godziny przed badaniem podać dziecku 250 ml wody niegazowanej, herbaty. Nie podawać soków owocowych
- W dniu badania dziecko powinno się wypróżnić
- U dzieci otyłych lub w przypadku konieczności dokładnej oceny przestrzeni zaotrzewnowej podać Espumisan 100mg/1ml 3×20 kropli
Dzieci w wieku szkolnym i starsze
- 2 dni przed badaniem dieta lekka (bez pokarmów smażonych, wzdymających, bez świeżych owoców i warzyw, bez soków owocowych)
- Espumisan 3 razy dziennie po 2-3 kapsułki. W dniu badania ostatni lekki posiłek dziecko powinno przyjąć nie później niż 6 godzin przed badaniem. W tym czasie może pić wodę niegazowaną.
- Pacjenci, u których wskazana jest dokładna ocena pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, pozostają w dniu badania na czczo.
- Około 2 godziny przed badaniem należy dziecko napoić w objętości 250-500 ml (wodą, herbatą, nie podawać napojów gazowanych, soków owocowych)
- Badanie powinno być wykonane przy wypełnionym (nie przepełnionym!!!) pęcherzu moczowym, najlepszy jest moment w którym dziecko zaczyna odczuwać parcie. Przepełnienie pęcherza może powodować fałszywy obraz górnych dróg moczowych i powoduje dyskomfort dla dziecka.
- Warunkiem oceny narządów miednicy malej, narządów rodnych jest wypełniony pęcherz moczowy
- Badanie USG jamy brzusznej najlepiej wykonywać po wypróżnieniu.
- USG układu moczowego (nerek, pęcherza moczowego, prostaty)
- USG ginekologiczne
Do właściwego wykonania powyższych badań wskazane jest stawienie się z pełnym pęcherzem. Aby pęcherz moczowy był prawidłowo wypełniony, należy ponad godzinę przed badaniem wypić 1 do 1,5 litra niegazowanych płynów i nie oddawać moczu.
- USG piersi
Badanie nie wymaga dodatkowego przygotowania, jednak w przypadku profilaktyki, szczególnie u kobiet skarżących się na tkliwość piersi przed miesiączką, zaleca się wykonanie go w pierwszej połowie cyklu. W przypadku podejrzenia lub wyczucia guzka badanie powinno być wykonane niezwłocznie, w dowolnym momencie cyklu miesiączkowego.
W przypadku pozostałych badań nie wymagane są żadne przygotowania.
PRZEBIEG BADANIA
Badanie USG polega na odsłonięciu odpowiedniej okolicy ciała, którą lekarz pokrywa żelem ultrasonograficznym ułatwiającym przewodzenie fali dźwiękowej i eliminującym pęcherzyki powietrza zakłócające obraz. Przesuwając głowicę w badane miejsce uzyskuje się nie tylko obraz struktury ultrasonograficznej narządu, ale również jego unaczynienie wewnętrzne i zewnętrzne.
Badanie najczęściej wykonuje się w pozycji leżącej na plecach z rękami ułożonymi wzdłuż boków lub na klatce piersiowej. W trakcie badania pacjent może być poproszony o zmianę ułożenia ciała lub nabranie dużej ilości powietrza i zatrzymanie go możliwie długo.
Badanie jest z zasady bezbolesne, jednak jeśli przed badaniem występuje u pacjenta bolesność badanej okolicy to w jego trakcie może on odczuwać delikatny dyskomfort, a w momencie gdy lekarz będzie przyciskał mocniej głowicę aparatu – nawet ból.
Po zakończeniu badania sporządzany jest jego opis.